Bezig met laden...
Leerlingen die letters en cijfers goed op papier zetten zonder erbij na te denken, zijn beter in staat hun aandacht op de inhoud te richten. Denk aan taal, spelling, dictee en rekenen. En elk ander vak waarbij ze schrijven. Met een leesbaar en net handschrift maken leerlingen zich de lesstof beter eigen, leren vlot aantekeningen maken en leveren werk in dat jij makkelijk kunt nakijken.
Vooral dat laatste is toch de wens van elke leerkracht? Geen discussie over ‘wat’ er staat, maar ruimte om in te gaan op de inhoud van datgene wat de leerling heeft geschreven. In de praktijk pakt dit vaak anders uit. Het aantal leerlingen met een onleesbaar handschrift neemt zienderogen toe. Daarom vind ik het tijd voor een andere aanpak van het handschriftonderwijs; een aanpak die aansluit bij de praktijk van alledag.
Het huidige schrijfonderwijs
Doen we met het huidige schrijfonderwijs recht aan de eigen ontwikkeling van leerlingen? Krijgen zij voldoende ondersteuning, herhaling en het juiste voorbeeld aangeboden om de vormgeving van letters goed te automatiseren? Of volgen we het methodische schrijfschrift en gaan we ervan uit dat de leerling de letters kent als het schrift uit is? En kan de leerling dan zijn eigen handschrift toepassen en automatiseren bij elke andere schrijftaak? Of wordt dit proces verstoord door de vele werkboeken, met verschillende lay-outs en lettertypes? Werkboeken waarin hun handschrift niet tussen de regels past en ze het voorbeeld van de schrijfletters missen?
afb: Geen lijn om het schrijven te ondersteunen en onvoldoende, of juist teveel ruimtes voor de woorden die de leerling moet invullen.
Jouw invloed als leerkracht
Benjamin Franklin sprak de woorden: ‘Tell me and I forget, teach me and I may remember, involve me and I learn.’ We hebben als leerkracht grote invloed! Leerlingen hebben meer nodig dan ‘dit moet netter’ als correctie, of ‘opnieuw’. Ze willen leren hoe het dan netter moet en verwachten dat jij hen helpt en begeleidt.
De basis: Tien gouden schrijfregels
Goed handschriftonderwijs richt zich allereerst op het leren van de juiste vormgeving van letters. Geef leerlingen de kans om letters zoveel te oefenen als nodig is, totdat jij ziet dat de letter in de juiste schrijfrichting en met de juiste vormgeving op papier komt. Om leerlingen én leerkrachten hierbij te helpen, ontwikkelde ik de schrijfmethode Aan Boord.
afb: herhaling en oefening van de lettervormgeving op het Scrapboard
De Tien Gouden Schrijfregels zijn het fundament van deze methode: op elk moment dat leerlingen schrijven, leren ze letters (her)kennen en de regels toepassen over de juiste vormgeving van de letters binnen een woord. Zo ontstaat er een basis van waaruit jij als leerkracht correcties en verbeteringen geeft op het handschrift.
Wanneer leerlingen de Tien Gouden Regels eenmaal kennen, ontstaan verrassende momenten als ze bijvoorbeeld feedback op elkaars handschrift geven.
De Aan Boord schrijfmethode zorgt voor een doorgaande lijn in de ontwikkeling van het handschrift. Dit betekent dat wat leerlingen tijdens de schrijfles leren, terugkomt bij elke andere schrijftaak. Zo gebruiken leerlingen bijvoorbeeld tijdens de spelling- en schrijfles schriften met dezelfde hulplijnen. Dit versterkt het automatiseren van de juiste lettervormgeving.
afb: Steeds Beter Schrijven Schriften: samenhang tussen handschrift-onderwijs en spelling versterken
Leerlingen leren schrijven is een actief en intensief vak en hoort niet thuis in de categorie ‘zelfstandig werken’. Pas als jij leerlingen ziet schrijven, kun je hen begeleiden en feedback geven op de vormgeving, de schrijfrichting of een verbinding die nog niet juist op papier komt. En uitleggen hoe het wel moet en hen hierbij ondersteunen. Op die manier betrek je leerlingen direct bij de verbetering.
Hoe werkt het bij kleuters?
In de kleutertijd leren kinderen door spelen en bewegen. Ze zijn continu actief: ze voelen, kijken, ervaren, ontdekken, vergelijken en herhalen. Die herhaling zorgt ervoor dat de hersenen aan de slag gaan om de kennis die er al is, te verbinden met nieuwe ervaringen. Zo ontwikkelen en verbeteren kleuters zich en groeien verder in kennis.
afb: Het Routespel: juiste schrijfrichting oefenen met knikkers
Met het Routespel, ook onderdeel van de Aan Boord-methode, leren kleuters zelf ontdekken, voelen en ervaren hoe ze letters en cijfers goed moeten vormgeven en onthouden dit ook. Letters en cijfers ontdekken met klei, zand, knikkers en krijt wordt een ware ontdekkingsreis. De variatiemogelijkheden van het spel dagen kinderen uit en zorgen voor plezier. Zo ontstaan sterke verbindingen in het geheugen over de juiste vormgeving van letters en cijfers. Hiermee leg je de basis voor een doorgaande lijn in succesvol handschriftonderwijs.
Probeer het eens uit op jouw school of, in scheepstermen: gooi het handschriftonderwijs over een andere boeg en stap Aan Boord!
Reacties