Nieuwe manieren om naar onderwijs te kijken: Techwerkers als hybride docenten

Uitdagingen als het lerarentekort vragen van scholen om anders naar hun onderwijs en organisatie te kijken. In de Brainport regio rond Eindhoven versterken professionals uit de techniek en maakindustrie, de schoolteams. Daarbij maken ze leerlingen tegelijkertijd enthousiast voor de wereld van techniek. 

In de Brainportregio – het Nederlandse Silicon Valley met ASML als grote blikvanger - is in 2020 de pilot ‘Hybride Tech Docent gestart’ in samenwerking met de provincie Noord-Brabant en het Techniekpact. In zowel het onderwijs als in de technologische sector is er krapte op de arbeidsmarkt en daarom hebben scholen en bedrijven de handen ineengeslagen.  Meer dan 200 techwerkers afkomstig van ruim 70 bedrijven hebben zich de laatste jaren op tal van scholen in de Brainportregio ingezet als hybride tech docent. Zo ontstaat er een ecosysteem waarin scholen bijdragen aan de ontwikkeling van een sterke lokale industrie en anderzijds het bedrijfsleven het onderwijs versterkt. 

Rolmodellen

“In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs kunnen veel leerlingen goed rekenen met formules maar ze worden pas echt enthousiast wanneer ze zien hoe je die formules gebruikt bij het maken van een product en in kunt zetten voor het oplossen van problemen. Hybride docenten - mannen en vrouwen die hun baan in de techniek sector combineren met werkzaamheden in het onderwijs - kunnen die koppeling als geen ander maken”, zegt Hans Vasse, docent Techniek en Design op het Jan van Brabant College te Helmond en tevens regionaal coördinator internationalisering bij Brainport Development. “Leerlingen die een technische vakopleiding kiezen hebben enorm veel aan professionals die vanuit hun vakgebied de school binnen stappen. Het zijn rolmodellen voor hen. De hybride docenten verbreden overigens ook de wereld van kinderen en jongeren die wat verder van de techniek afstaan en soms nog nooit een ingenieur van dichtbij hebben gezien, laat staan weet hebben van het werk in de thermofysica.”

Matchmakers

Paul Hulshoff was tot voor kort zelf een hybride leraar in het basisonderwijs: hij stond voor de klas op de Wethouder van Eupenschool in de lichtstad en werkte een dag per week als projectleider onderwijs voor 
het lokale netwerk van Brainportscholen. Momenteel maakt hij fulltime deel uit van het team Onderwijs & Arbeidsmarkt van Brainport Development: “Honderden mensen uit het bedrijfsleven willen heel graag direct maatschappelijk betrokken zijn. Onze matchmakers kijken op welke scholen ze hun kennis en vaardigheden kunnen overbrengen.”

De hybride docenten bespreken hun ontwikkelvraag met de staande docenten en kijken naar de mogelijkheden van de leerlingen. Dat gaat snel genoeg, er is nauwelijks extra coördinatie – en dus kostbare fte’s  - voor nodig, geeft Vasse aan. “Ze kiezen er bijvoorbeeld voor om te helpen met de profielwerkstukken van 5 vwo-leerlingen. Hulshoff vult aan: “En op de basisschool geven ze bijvoorbeeld een halve dag per week rekenondersteuning.” Vasse schetst met een ander voorbeeld graag hoe breed het palet aan mogelijkheden is voor technici die het onderwijs instappen: “De leerlingen van de praktijkhavo zijn ook gebaat bij hybride docenten, net als die uitdagende 2 Mavo klas op onze school, waar iemand uit het bedrijfsleven de docent Productontwerpen nu helpt in de schoolwerkplaats vol zaagmachines, soldeerbouten et cetera, zodat alles plezierig maar veilig en ordelijk verloopt.”

Win-win

Het Brainportproject rond hybride tech docenten is in korte tijd omvangrijk geworden met vele technische mensen die hun expertise reeds hebben doorgegeven aan de volgende generatie. Ongeveer 85 procent 
van hen wil graag door na de eerste periode als hybride docent. Iedereen heeft baat bij de samenwerking, concludeert Vasse. “Hybride docenten nemen de laatste kennis en toepassingen mee vanuit de praktijk, waardoor de reguliere docenten met hernieuwd enthousiasme het vak willen doorgeven. Bovendien worden docenten zich door de aanwezigheid van relatieve buitenstaanders bewuster van de manier waarop ze hun leerlingen aansturen. Ik zie dat dat leidt tot een herwaardering van het eigen pedagogische en didactische vakmanschap.” Werknemers uit het bedrijfsleven profiteren ook: ze voelen zich er goed bij om scholen te helpen en vinden inspiratie in de afwisseling van werkzaam-heden en het werken met kinderen en jongeren. Werkgevers stellen vast dat hun personeel zich breed ontwikkelt en dat hun ervaringen de werkzaamheden elders het bedrijf ten goede komen. “Als je de aandacht van 23 pubers kunt vasthouden en je jouw boodschap in één lesuur duidelijk kunt overbrengen, dan zijn je instructies op het werk waarschijnlijk ook een stuk doeltreffender.”

De ambities van het Brainport initiatief reiken verder dan het vraagstuk van personele tekorten. De technologische arbeidsmarkt en de instellingen die daarvoor opleiden zijn dusdanig met elkaar verweven en de belangen overlappen zo sterk, dat er op een andere  manier gekeken moet worden naar onderwijs en arbeidsmarkt; leren en werken, menen Vasse en Hulshoff. Laatstgenoemde sluit af: “Als je dat doet, is het logisch dat mensen zoals ik deels op een basisschool werken en deels voor Brainport Development, dat leerkrachten een tournee maken langs meerdere bedrijven om hun horizon te verbreden, of dat een hoogopgeleide bèta een bijdrage levert aan het onderwijs en het lab een dag per week inruilt voor een klaslokaal met 25 nieuwsgierige kinderen. We kunnen, en moeten zelfs, van elkaar leren en versterken, en samen de toekomst vormgeven.”