Het beroep van leraar vraagt vakmanschap

Evidence-informed werken vraagt een onderzoekende, nieuwsgierige houding van leraren, schoolleiders en onderwijsprofessionals. Maar wat houdt deze Engelse term in en hoe pak je dit aan? Hedwig van Schie, onderwijscoördinator bij OCW en Anne Luc van der Vegt, onderwijskundige van het NRO leggen het belang en de voordelen uit. 

“Het beroep van leraar vraagt vakmanschap. Kennis blijven opdoen hoort daarbij. Op deze manier blijf je groeien in je vak en kun je leerlingen het best mogelijke onderwijs bieden.” Anne Luc van der Vegt is onderwijskundige bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). 

Het NRO financiert en coördineert wetenschappelijk onderzoek naar vernieuwing en verbetering in het onderwijs. Samen met zo’n twintig collega’s is hij dagelijks bezig om de wetenschappelijke kennis die voortkomt uit onderzoeken over te brengen naar leraren en onderwijsinstellingen. “Ik zie mezelf als de brug tussen wetenschappelijk onderzoek en het onderwijs.” 

Bij evidence-informed werken is wetenschappelijke kennis een belangrijke pijler. De term betekent namelijk dat je als onderwijsprofessional gebruikmaakt van kennis uit zowel wetenschappelijk onderzoek als praktijkkennis en de schoolcontext om het onderwijs op jouw school te verbeteren.

Sparringpartner

Allemaal leuk en aardig al die theoretische uitleg, maar hoe start je nou met evidence-informed werken? Hierin speelt Hedwig van Schie in haar functie binnen het ministerie van OCW een belangrijke rol. “Als onderwijscoördinator ondersteun ik scholen aan wie de subsidie Verbetering basisvaardigheden is toegewezen. Ik help hen op weg in het doorontwikkelen en verbeteren van hun onderwijs op het gebied van de basisvaardigheden: taal, rekenen-wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid. Als sparringpartner denk ik mee over de stappen die de school kan zetten om tot een goed verbeterplan te komen. Wanneer een school bijvoorbeeld het rekenonderwijs wil aanpakken en een aanknopingspunt zoekt om de resultaten te verbeteren, dan bevraag ik hen in het proces. Het is niet zo dat ik advies uitbreng voor een specifieke aanpak. Het gaat erom dat ik de juiste vragen stel en ervoor zorg dat het schoolteam een goede probleemanalyse maakt. Ook kan ik waardevolle informatie aanreiken vanuit bijvoorbeeld de bronnen die het NRO beschikbaar stelt. Door wetenschappelijke kennis toe te voegen, krijgt een school scherper in beeld wat nodig is om ontwikkeling en verbetering te realiseren.”

Samen met de school brengt Hedwig in kaart waar die verbetering mogelijk is. “Belangrijk is dat je als school onderzoeksmatig en cyclisch te werk gaat volgens de leidraden van het NRO. Hiermee bedoel ik dat je start met een goede verkenning van prioriteiten ter verbetering van het onderwijs binnen jouw school, om vervolgens een goed verbeterplan op te stellen.” 

Kansrijk

“Over wat de kansrijke aanpakken zijn om de basisvaardigheden te versterken, is steeds meer bekend”, verklaart Hedwig. Zo kiezen scholen er op basis van wetenschappelijke kennis steeds vaker voor om basisvaardigheden te integreren in andere vakken. Bijvoorbeeld door het leesonderwijs op de basisschool te koppelen aan thema’s in wereldoriënterende vakken of door rekenvaardigheden in verschillende vakken op het voortgezet onderwijs aan bod te laten komen. De stappen die daarin gezet worden, verschillen per school maar er is zeker sprake van een brede trend.

“Wetenschappelijke kennis klinkt misschien zwaar. Maar naast literatuuronderzoek, kun je ook luisteren naar podcasts en webinars volgen. Iedere school kan en mag op zijn of haar manier geïnspireerd worden. Ik adviseer scholen altijd om kleine succeservaringen op te doen, door bijvoorbeeld met een klein artikel te beginnen en dit binnen het team te bediscussiëren en te vertalen naar de eigen klas of school. Kleine stapjes maken een groot verschil.”

Sleutelrol

Evidence-informed werken ontstaat niet vanzelf. Volgens Hedwig is de schoolleider hierin een sleutelfiguur. “Een schoolleider biedt leraren de mogelijkheid om gezamenlijk aan vraagstukken te werken en het team uitdagen om daarbij nieuwe kennis te vergaren. Ook is het de verantwoordelijkheid van de schoolleider om het proces goed te borgen, zodat de verbeteringen worden verankerd in de manier van werken.”  

Anne Luc bevestigt de rol van de schoolleider. “Creëer en stimuleer als schoolleider een onderzoekscultuur in je team. Maak leraren enthousiast en nieuwsgierig naar nieuwe informatie. Dat zorgt voor groei in onderwijs.” 

Evidence-informed werken in de praktijk

• Op basisschool de Hazesprong in Nijmegen werkt directeur Miranda van Os samen met haar collega’s sinds een jaar evidence-informed aan het verbeteren van reken- en burgerschapsonderwijs. Gouden tip van Miranda: “Als je iets wilt veranderen, moet je lef hebben.” Bekijk de video
• Op de site onderwijskennis.nl vind je in de leidraad Werken aan onderwijsverbetering zes aanbevelingen van het NRO waarmee je duurzame verbeteringen kunt doorvoeren in het onderwijs.

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 3 'Professionalisering'