Vrijheid, de kern van het professioneel statuut

‘Het statuut volgt ons als school in plaats van andersom’

‘Vrijheid. Dat is de kern van ons professioneel statuut’, vertelt Richard Klein. Richard was één van de bevlogen leraren op zijn school die bij de opstart van hun professioneel statuut betrokken was. ‘Het gaat om het samen willen opstellen van het onderwijsbeleid en daarover de dialoog aan gaan. Een statuut zelf verbetert het leraarschap immers niet, medewerkers die dit beleid samen bepalen en waarborgen wél.’

Op het Lumion in Amsterdam Nieuw-West waan ik me binnen bijna in het Guggenheim Museum met zijn  witte spiraalvormige trappen. Het Lumion is net de eerste Kunskapsskolan-partnerschool van Nederland geworden. De school heeft leerpleinen, verwonder-zalen en aan de muren hangen inspiratoren als Einstein, Dali en Pippi Langkous. De uitspraak van Pippi  ‘Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan’, past bij het karakter van deze school. Ruim voordat het in een wet stond, werd op deze school en zusterschool Calandlyceum dan ook al een professioneel statuut opgesteld. ‘Als je vrijheid wil waarborgen, zal je dit moeten vastleggen’, aldus Richard, naast leraar Science & Biologie ook voorzitter van de MR.

Vrijheid in implementatie

In een professioneel statuut geef je als school gezamenlijk invulling aan goed leraarschap. Je gaat samen het gesprek aan over wie waarvoor verantwoordelijk is en wat je van elkaar kunt verwachten. Het gaat dan om bijvoorbeeld vakinhoud, didactiek, pedagogiek en het bijhouden van de eigen bekwaamheid. ‘Geconcentreerd zou ons statuut op een A4-tje passen. Het is een levend document dat meegroeit met de praktijk en de toekomst. Het woord statuut klinkt als iets dat erg vastligt, maar zo werken we er niet mee. Wij zijn een organisatie waar je kunt meedenken over hoe het onderwijs wordt vormgeven. Het is vooral belangrijk dat op scholen dit gesprek wordt gevoerd. Daarvan is het statuut een weerslag. Dit verplicht stellen verbetert het leraarschap niet, maar medewerkers die samen het beleid bepalen wel. Daarbij volgt het statuut ons als school in plaats van andersom! Door die vrijheid voelen wij ons serieus genomen. Ons statuut zou ook niet voor elke school werken. Het kopiëren ervan is niet zinvol, want de hele essentie is juist de betrokkenheid, om het sámen willen opstellen van het onderwijsbeleid, om daar de dialoog over aan te gaan. Zelfs binnen onze eigen stichting wordt het statuut op verschillende manieren geïmplementeerd. Want ook dat is vrijheid. We voelen dat we het samen doen en op onze manier.’

Iedereen een stem

De wijze waarop het statuut tot stand is gekomen, geeft aan hoe het team op school denkt. Richard: ‘Iedereen is betrokken. We werken in een grote stichting en hebben samen bepaald hoe wij het onderwijs hier vormgeven. Dat is getrapt gegaan. We hebben het eerst uitgezet bij team- en afdelingsleiders en vanuit daar zijn we medewerkers gaan verzamelen voor de werkgroepen. Na een jaar met ongeveer 40 mede-werkers inspirerende denksessies te hebben gehouden, hebben we de inhoud van het statuut tijdens de jaarlijkse Progresso-dag gepresenteerd. Daar waren alle medewerkers aanwezig. Razende reporters gingen van groepje naar groepje om alle wensen en meningen te verzamelen. Aan de hand van die bevindingen is het statuut opgesteld. Ook de leerlingen zijn betrokken bij het statuut. Zij hebben een stem. We hebben een leerlingenraad en leerlingen in de MR. Het is bij ons vanzelfsprekend dat leerlingen overal bij betrokken worden. Zo zijn ze ook betrokken bij het aannamebeleid van nieuwe leraren. Na mijn proefles hier kwamen leerlingen naar mij toe om te vragen of ik hun meester wilde worden. Dat is het mooiste compliment dat je kunt krijgen!’