GESLOTEN | De Kleutervriendelijke School

‘Feitelijk bestaat het kleuteronderwijs in Nederland niet meer. Het heeft geen status, geen regels, geen eigen doelstellingen en er wordt nagenoeg geen onderzoek naar gedaan. Dat was misschien wel de grootste schok in de researchfase voor mijn nieuwe boek’, concludeert auteur Betsy van de Grift. ‘Het onderwijs dat kleuters krijgen, wordt in hoge mate bepaald door het toeval wie er voor de groep staat.’ In ‘De kleutervriendelijke school‘ probeert de auteur te ontrafelen wat er aan de hand is met het Nederlandse kleuteronderwijs. Waarom zijn de theorieën en visies zo gepolariseerd? Waarom is er bij sommigen de panische angst dat het kleuteronderwijs ‘verschoolt’?

In 1985 is in ons land het kleuteronderwijs opgegaan in het basisonderwijs en heeft daarmee de wettelijke status die het daarvoor had verloren. Wat is er sindsdien gebeurd met het onderwijs in de onderbouw? En wat weten we over de kwaliteit ervan? Met die vragen startte Betsy van de Grift haar zoektocht, met als doel munitie te verzamelen waarmee leraren, IB-ers, schoolleiders, bestuurders, lerarenopleiders en beleidsmakers de discussie aan kunnen gaan over inhoud, kwaliteit en organisatie van het onderwijs aan kleuters.

Eigen leerkracht

‘Vanuit de neurowetenschap hebben we redelijk zicht op wat jonge kinderen nodig hebben aan ondersteuning en educatie om zich optimaal te kunnen ontwikkelen’, weet Betsy. ‘Kleuters beschikken nog maar beperkt over cognitieve en executieve vaardigheden. Tegelijkertijd beschikken ze volop over een interne drive tot leren die nergens in hun ontwikkeling zo groot zal zijn als juist nu: hun eigen leerkracht!’ Met die leerkracht kan het onderwijs meer doen als we ons aanbod daarop inrichten, is haar stellige overtuiging.

Spelend leren

Tegelijkertijd nuanceert Betsy in De Kleutervriendelijke School het spelend leren, volgens haar één van de gepolariseerde issues in het Nederlandse kleuteronderwijs. ‘Grootschalige onderzoeken in de Verenigde Staten hebben aangetoond dat jonge leerlingen in een achterstandssituatie onvoldoende profiteren van spelend leren. Deze kinderen blijken meer baat te hebben bij een heel directief aanbod’, legt Betsy uit. ‘Uit de neurowetenschap weten we dat bij kinderen die op jonge leeftijd ondergestimuleerd zijn, de bedrading in de hersenen onvoldoende tot wasdom komt. Als je ze alsnog op de rails wilt krijgen, moet je ze met intensieve programma’s en veel herhalingen laten oefenen. Pas dan zullen ze ervaren dat ze uit spel kunnen leren.’ In Nederland zijn we gewend aan opvoedkundige omgevingen, waarin kinderen een rijk aanbod krijgen, ‘maar’, waarschuwt ze, ‘we moeten ons er goed van bewust zijn dat dat niet in alle gezinnen het geval is. Bij bepaalde doelgroepen doe je er goed aan om te kiezen voor een op maat aanbod met intensieve begeleiding, waarbij spelend leren in groep 1 en 2 niet voldoende is.’

Kwaliteitskader en sturing

Betsy vindt het wonderlijk dat in Nederland, met het afschaffen van het kleuteronderwijs, een kwaliteitskader en het sturen op het best mogelijke kleuteronderwijs helemaal verdwenen is. ‘We hebben eindtermen in groep 8, als de leerlingen het basisonderwijs verlaten en naar het voortgezet onderwijs gaan. Je zou verwachten dat er ook iets dergelijks is bij de overgang van groep 2 naar groep 3’, stelt ze. ‘De sturing die er nu is beperkt zich tot de methoden van uitgeverijen die zoeken naar welke lesstof aangeboden moet worden in groep 1, 2 en 3, zodat leerlingen de eindtermen in groep 8 halen. Ze pleit in haar boek voor een anders te organiseren structuur, waarbij de jonge kindgroepen weer een eigenstandige status krijgen binnen het primair onderwijs, met ijkpunten die passen bij wat kleuters kunnen en niet kunnen, met eigen ontwikkelings- en leerdoelen en eigen aanbevelingen voor de randvoorwaarden waarbinnen dat kleuteronderwijs plaatsvindt, zonder tot een dwangbuis voor leraar en leerling te verworden. Naast Betsy van de Grift hebben diverse gastauteurs met specifieke kennis van zaken een bijdrage geleverd aan De Kleutervriendelijke School.

Meer informatie over de auteur: www.betsyvandegrift.nl  
De Kleutervriendelijke School is een publicatie van Onderwijs Maak Je Samen. 

Winactie

PrimaOnderwijs mag speciaal voor haar lezers 5 exemplaren weggeven van ‘De Kleutervriendelijk School’. Stuur een e-mail naar  en laat ons weten waarom je het boek graag zou willen winnen. Je kunt meedoen t/m 30 november, daarna worden de winnaars per e-mail op de hoogte gesteld.

Tekst: Brigitte Bloem